1. પરિચય
નાણાકીય ઔચિત્યના સિદ્ધાંતો (Principles of Financial Propriety) એ સરકારી તથા જાહેર નાણાંના વ્યવસ્થાપનમાં પાલન કરવાના નૈતિક તથા વહીવટી ધોરણો છે. તેનો હેતુ એ છે કે સરકારી ખર્ચ યોગ્ય, વાજબી અને જનહિતમાં થાય. આ સિદ્ધાંતો મુખ્યત્વે જાહેર નાણાંની બેદરકારી, વેડફાટ અથવા વ્યક્તિગત લાભ માટેના દુરૂપયોગને અટકાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યા છે.
2. નાણાકીય ઔચિત્યના મુખ્ય સિદ્ધાંતો
(1) જાહેર નાણાંનો વ્યકિતગત હિત માટે ઉપયોગ ન કરવો
જાહેર નાણાં માત્ર જાહેર હિત માટે જ ખર્ચવા જોઈએ. કોઈપણ અધિકારી કે કર્મચારી તેનો પોતાના કે તેમના પરિવારના હિત માટે ઉપયોગ કરી શકતા નથી.
(2) અનાવશ્યક અને અતિશય ખર્ચ ટાળવો
જે ખર્ચ વિના પણ કાર્ય સફળ થઈ શકે છે, તે ખર્ચ ટાળવો જોઈએ. વેડફાટ કરવો નાણાકીય ઔચિત્ય વિરુદ્ધ ગણાય છે.
(3) કાર્યક્ષમતા અને મૂલ્ય માટે મૂલ્ય (Value for Money)
ખર્ચ કરતાં પહેલાં તેની અસરકારકતા, ગુણવત્તા અને લાંબા ગાળાના ફાયદા જોવાના રહે છે. ઓછા ખર્ચે શ્રેષ્ઠ પરિણામ મળે તે માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
(4) કાનૂની અને નિયમીત મંજૂરી વગર ખર્ચ ન કરવો
કોઈપણ ખર્ચ યોગ્ય મંજુરી અને સત્તાધિકરણ વિના કરવો ન જોઈએ. તે માટે સંબંધિત નાણાકીય નિયમોનું પાલન જરૂરી છે.
(5) જનહિતને પ્રાથમિકતા આપવી
દરેક નાણાકીય નિર્ણયમાં જનહિત મુખ્ય ધ્યેય હોવો જોઈએ. ખાનગી કે રાજકીય સ્વાર્થ માટે નાણાં વાપરવા ન જોઈએ.
3. નાણાકીય ઔચિત્યના લાભો
- પારદર્શિતા: જાહેર નાણાં કેવી રીતે અને ક્યાં ખર્ચાયા તેનો સ્પષ્ટ હિસાબ મળે છે.
- જવાબદારી: અધિકારીઓ અને સંસ્થાઓ પોતાની નાણાકીય કાર્યવાહી માટે જવાબદાર રહે છે.
- વિશ્વાસ: જનતામાં સરકાર તથા સંસ્થાઓ પ્રત્યે વિશ્વાસ વધે છે.
- સતત વિકાસ: નાણાંનો યોગ્ય ઉપયોગ લાંબા ગાળે ટકાઉ વિકાસમાં મદદરૂપ બને છે.
4. સાર (નિષ્કર્ષ)
નાણાકીય ઔચિત્યના સિદ્ધાંતો જાહેર નાણાંના સચોટ અને જવાબદાર ઉપયોગ માટે અત્યંત જરૂરી છે. આ સિદ્ધાંતોનું પાલન કરવાથી જાહેર વિશ્વાસ જળવાય છે, નાણાંનો બગાડ અટકે છે અને દેશની આર્થિક મજબૂતીમાં વધારો થાય છે.
Post a Comment